این در حالی است که بسیاری از شهروندان عراقی نسبت به جنگ با ایران اکراه داشتند اما این رژیم حزب بعث به رهبری صدام حسین بود که جنگ وسیعی را راه انداخت تا جمع کثیری از شهروندان ایرانی شهید و مجروح شده و تعداد زیادی از شهروندان عراقی که مخالف این جنگ بودند نیز کشته و زخمی شوند.

در حالی که بخشی از شهروندان ایرانی با خیانت به کشور و هموطنان خود در قالب آنچه مجاهدین خلق نامیده شده اما مردم از آنان به عنوان منافقین یاد می کنند، به دیکتاتور عراق پیوسته و با هموطنان خود جنگیدند، بسیاری از عراقی ها که مرز میان حق و باطل را به خوبی شناخته بودند، در صف رزمندگان اسلام قرار گرفته و به جنگ با جبهه کفر پرداختند.

تشکیل سپاه بدر در سال ۱۳۶۱

مجاهدین عراقی در قالب سپاه بدر به نقش آفرینی در جنگ پرداخته و فداکاری و جانفشانی های بسیاری از خود به نمایش گذاشتند. سپاه بدر شاخه ای از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که در سال ۱۳۶۱توسط آیت الله هاشمی شاهرودی تشکیل و پس از ۳۰ ماه رهبری آن به آیت الله سید محمد باقر حکیم منتقل شد.

نیروهای عراقی که به جبهه حق علیه باطل پیوستند چند گروه بودند. گروه اول نظامیان مومن متشکل از درجه داران و افسران و سربازان عراقی بودند که از اوایل جنگ پناهنده شدند. گروه دوم را نیروهای مردمی تشکیل می دادند که اغلب دارای تحصیلات بالا و بینش سیاسی مطلوب بودند.

گروه سوم احرار یا توابینی به شمار می آمدند که در جنگ به اسرارت درآمدند. اغلب این افراد کسانی بودند که به اجبار در جنگ علیه ایران حضور داشتند و پس از اسارت به جمع رزمندگان می پیوستند.

تا پیش از عملیات بیت المقدس در سال 1361 که منجر به آزادسازی خرمشهر شد، نیروهای مجاهد عراقی به صورت داوطلبانه در کارهای تخصصی مانند تکنسین فنی، مترجمی اسرای عراقی و شنود مکالمات بی سیم بعثی ها در برخی یگان ها نقش داشتند.

محسن رضایی درباره تأسیس سپاه بدر می گوید: ما در کار با نیروهای عراقی چند مرحله را پشت سر گذاشتیم. تا قبل از آزادسازی خرمشهر یک نوع همکاری را با نیروهای داوطلب عراقی در دستور کار داشتیم و پس از آزادسازی سازی خرمشهر وقتی که در سال ۱۳۶۱ به مرزها رسیدیم دوره جدیدی از به کارگیری نیروهای داوطلب عراقی آغاز شد.

وی می افزاید: بعد از آزادسازی خرمشهر تصمیم گرفته شد تا تیپی با استفاده از نیروهای عراقی سازماندهی شود تا در جریان پیشروی در خاک عراق و ورود به شهرها و روستاهای عراق نقش داشته باشند و پس از مدتی بتوانند مستقل بشوند و به عراق برگردند و در راستای آرمانشان که سرنگونی رژیم بعثی صدام بود فعالیت کنند.

رضایی تصریح می کند: مثلا در عملیات رمضان قرار بود تا شرق ساحل اروندرود پیشروی کنیم ولی در همین ساحل شرقی شهر تنومه روستاهایی وجود داشت. با این پرسش مواجه شدیم که اگر وارد شهرها و روستاها شویم چه اتفاقی بین نیروهای ما و مردم می افتد؟ نگران بودیم که مردم وحشت کنند و اذیت شوند. از این جا کم کم به این نتیجه رسیدیم که از نیروهای مجاهد عراقی یک لشکری را سازماندهی کنیم.

هسته اولیه این یگان، در سال 1362 در شرق بصره شکل گرفت. در آنجا از تعدادی رزمنده مسلمان عراقی گردانی به نام شهید صدر تشکیل و در پدافند پاسگاه زید به کار گرفته شد. این گردان زیر امر لشکر 7 ولی عصر(عج) خوزستان قرار داشت. در عملیات خیبر صحبت تشکیل تیپ امام صادق(ع) از این نیروها بود که مدتی بعد با تیپ امام حسن(ع) ادغام شدند و این تیپ در عمل پایدار نماند.

در عملیات بدر، این گروه با عنوان گردان های شهید صدر در کنار لشکر ۲۵ کربلا، قرارگاه نجف ۲ را تشکیل دادند و فعالیت های مهمی را هم انجام دادند. بعد از عملیات بدر نیز مسئولیت پدافند قسمتی از هور را به عهده گرفتند و در تدابیر بعدی مسئولان سپاه، قرار شد که ترکیب این نیروها با نیروهای قرارگاه رمضان، تیپ بدر را به وجود آورد و عشایر مبارز تحت امر قرارگاه نصرت نیز در چارچوب این تیپ قرار بگیرند.

در این تیپ، کادرهایی از سپاه نیز حضور داشتند که بیشتر برای انتقال تجربه و همچنین برای استحکام بافت تیپ و قوام تشکیلات آن در کنار مجاهدان عراقی تلاش می کردند.

ابو احمد النداوی از رزمندگان سپاه بدر در این باره می گوید: سپاه بدر در سال 60 تشکیل شد، ابتدا یک گروهان از مهاجرین عراقی در ایران که بیشتر آن ها توسط صدام از عراق رانده شده بودند، تشکیل شد. این گروهان، گروهان شهید صدر نام داشت.

وی افزود: به غیر از افرادی که اصالت ایرانی باعث اخراجشان از عراق شده بود مهاجرین دیگری هم اوایل انقلاب راهی ایران شدند. کم کم تعداد این مهاجرین زیاد شد و گروهان شهید صدر به گردان تبدیل شده و سپس تیپ 9 بدر به فرماندهی شهید اسماعیل دقایقی تشکیل و در زمان عملیات کربلای 5 به لشکر تبدیل شد.

پس از تشکیل تیپ بدر، فرماندهی این تیپ به اسماعیل دقایقی سپرده شد. محسن رضایی درباره این انتخاب می گوید که مناسبترین فردی را که برای فرماندهی لشکر می شناختم شهید دقایقی بود. من از قبل از انقلاب با شهید دقایقی آشنا و دوست بودم. در جریان مبارزه با رژیم شاه در قالب گروه منصورون با هم بودیم و بعد از انقلاب هم رابطه ما ادامه داشت.

صبر و حوصله زیاد، برخورد انسان دوستانه، روحیه ملایم و دوستانه، دقت فراوان و روحیه تعبد و پایبند به قیود شرعی از ویژگی هایی بود که سبب شد دقایقی به عنوان فرمانده این تیپ برگزیده شود.

شهید اسماعیل دقایقی نقش بسیار مهمی در پیوستن عراقی ها به سپاه بدر داشته به گونه ای که اسیرانی عراق که به اجبار به جنگ با ایران آمده بودند را شناسایی کرده و آنها را به سوی سپاه بدر و جنگ با حزب بعث سوق می داد.

البته جذب این افراد با ریسک بسیار بالایی همراه بود که یکی از این ریسک ها احتمال استفاده از فرصت حضور در عملیات و فرار آنان به سمت مرزهای عراق بود. بر این اساس در جذب این افراد احتیاط و دقت فراوانی انجام می شد و در نخستین فراخوان 500 داوطلب جذب شدند.

گفته می شود که برای به کارگیری توابین، در آغاز کمیته ای شکل گرفت و تصمیم گرفته شد پادگانی برای آنان در اطراف سنقر تأسیس شود و دور آن سیم خاردار کشیده شود. ولی شهید دقایقی به شدت با این عمل مخالفت کرد و به نمایندگان کمیته مزبور گفت: مگر می خواهید زندان بسازید؟ اگر به آن ها اسیر نگاه می کنید، بهتر است در کمپ ها بمانند. اینجا جای اسرا نیست. اگر به عنوان مجاهد و رزمنده به آن ها نگاه می کنید نیازی به سیم خاردار نیست. من نمی خواهم اینجا اردوگاه اسرای جنگی شود. می خواهم پادگانی برای مجاهدین راستین تأسیس گردد

شهید دقاقی از مجاهین عراقی به عنوان دلسوختگان ملت عراق یاد می کرد. همسر وی می گوید: وقتی او در خانه از مجاهدین عراقی صحبت می کرد، اشک می ریخت و می گفت: شما نمی دانید که آن ها مظلومتر از ملت ایران هستند. زیرا صدام به شدت آنان را در محرومیت قرار داده بود .

البته بر اساس گفته سردار محمدعلی رحمانی مسئول پیشین اطلاعات قرارگاه رمضان، عملیات محور حاج عمران توسط مجاهدان عراقی برنامه ریزی و انجام گرفت و در این عملیات 60 تن از اسیران آزاده به شهادت رسیدند.

وی گفت: برخی از یگان های ایرانی در سال های آخر جنگ، بخشی از جبهه را سپردند به دست مجاهدان عراقی. نیروی زمینی سپاه و قرارگاه های خوزستان و قرارگاه هایی شمال غرب،بخشی از مرز را بدون نگرانی به مجاهدان و آزادگان عراقی سپردند.

وی افزود: درباره این افراد مانند ایرانی ها جنگیدند و ازسرزمین ایران اسلامی دفاع کردند، چرا که جنگ تحمیلی، جنگ جغرافیایی نبود، جنگ عقیدتی بود. مجاهدان عراقی همچون رزمندگان ایرانی از شاخصه ها و معیارهای مشترک برخوردار بودند. حفاظت اطلاعات داشتند،انسان های دلسوز و متعهد بودند، خود کنترلی داشتند، مأموریت هایی که به آنها واگذار می شد را با جان و دل می پذیرفتند.

سردار رحمانی ادامه داد: هنگامی که تیپ بدر به لشکر بدر تبدیل شد فرماندهان عراقی مسئولیت اداره و فرماندهی آن را برعهده گرفتند. مدتی بعد، لشکر بدر در قالب سپاه درآمد و آقایان ابوعلی بصری، ابوحسن عامری و ابولقاء و ابو مهدی مهندس که همگی عراقی بودند، مسئولیت فرماندهی و اداره سپاه بدر را برعهده گرفتند.

عملیات مرصاد؛ شاهدی بر دلاوری و جانفشانی مجاهدان عراقی

اما اوج فعالیت های مجاهدین عراقی در عملیات مرصاد رخ داد. ایرانی هایی که به کشور و شهروندان خود خیانت کرده و به صف دیکتاتوری حزب بعث پیوسته بودند پس از پذیرش قطعنامه 598 از سوی ایران طی عملیاتی با عنوان فروغ جاویدان به ایران حمله کردند و به گمان خود در چند روز به تهران خواهند رسید.

منافقین با جنایت و کشتار گسترده توانستند تا 34 کیلومتر در خاک وطن نفوذ کنند اما با دژ مستحکم رزمندگان ایرانی مواجه شده که در میان آنها مجاهدین سپاه بدر نقش مهمی ایفا کردند.

حامد عبدالحسین موسی از رزمندگان سپاه بدر درباره این نبرد می گوید: حزب بعث پس از پذیرش قطعنامه از سوی ایران حمله گسترده ای را در جنوب تدارک دیدند. تیپ امام حسین(ع) سپاه بدر در هور الهویزه با نیروهای عراقی درگیر بودند و بر این اساس از نیروهای بدر که در غرب کشور مستقر بودند، خواسته شد به جنوب منتقل شوند.

وی ادامه می دهد: گردان امام موسی کاظم(ع) سپاه بدر برای پشتیبانی از رزمندگان در حال اعزام به جنوب بودند که شرایط غیرطبیعی و فرار مردم را در دو راهی اسلام آباد مشاهده کردند. پس از اطلاع از حمله منافقین بلافاصله دست به کار شده و جاده را با موانع بستند تا جلو پیشروی منافقین گرفته شود.

حامد عبدالحسین با اشاره به برگزاری جلسه با حضور شهید صیاد شیرازی، شهید ابومیثم صادقی فرمانده تیپ حمزه سید الشهدا و فرمانده گردان امام موسی کاظم(ع) می افزاید: حاج ابومیثم پیشنهاد هلی برد نیروها به وسیله بالگرد به پشت منافقین داد که این مساله با استقبال شهید صیاد شیرازی مواجه شد. نیروهای گردان شهید صدر که به تازگی از مرخصی آمده بودند بلافاصله ساماندهی شده و 100 الی 150 تن از این نیروها درگیری بسیار شدیدی با منافقین داشتند.

وی اظهار می دارد: نیروهای شهید صدر از پشت و نیروهای گردان امام موسی کاظم(ع) و امام خمینی به مقابله با منافقین پرداخته و ساماندهی دشمن را از هم فروپاشیدند. منافقین در تنگه چهارزبر که بعدا به مرصاد شهرت یافت، محاصره شده و درگیری سختی تا حد تن به تن رخ داد. نیروهای شهید صدر که با بالگرد به پشت دشمن انتقال یافته بودند در وضع بسیار سختی قرار داشتند و از کمبود امکانات و آب و غذا رنج می بردند و برخی از آنها بر اثر تشنگی به شهادت رسیدند.

حامد می گوید که مجاهدین با وجود تعداد بسیار اندک نسبت به منافقین موفق شدند منافقین را شکست سختی داده و در روز چهارم عملیات بود که نیروهای کمکی گسترده ای به منطقه آمدند که تقریبا کار منافقین یکسره شده بود.

۱۰۵ نفر از سپاه بدر در عملیات مرصاد به شهادت رسیده اند که دو تن از آنان بحرینی و یک نفر فرانسوی بودند که این سه نفر نیز از نیروهای سپاه بدر محسوب می شدند.

بیش از 1500 شهید مجاهد عراق در سراسر ایران به خاک سپرده شده اند

عبدالحافظ سالم در گفت وگو با خبرگزاری شبستان گفت: مجاهدین عراقی نقش بسیار مهمی در 8 سال جنگ تحمیلی داشته و با همه وجود در برابر دشمن متجاوز ایستادند.

مدیر مرکز مرکز الوثائقی للمقاومه الاسلامیه العراق افزود: این نیروها تقریبا در همه عملیات ها'>عملیات ها حضور مستمری داشتند که می توان از کربلای 4، کربلای 2، بیت المقدس، عاشورای 4، شاخ شمیران، بستان و حتی آزادی خرمشهر به عنوان نمونه یاد کرد.

وی درباره آمار شهدای عراقی جنگ تحمیلی تصریح کرد: عراقی های بسیاری در 8 سال جنگ با رژیم بعث به شهادت رسیدند اما آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد. به صورت تقریبی می توان گفت که بیش از 1500 تن از مجاهدین عراقی به فیض شهادت نائل آمدند که بیش از 950 تن از آنان را نیروهای سپاه بدر تشکیل می دهد.

عبدالحافظ سالم اظهار داشت: مجاهدین عراقی علاوه بر دفاع از سرزمین جمهوری اسلامی از کردستان تا جنوب، در عملیات ها'>عملیات های برون مرزی نیز شرکت داشته و نقش پررنگی ایفا کرده اند.

وی ادامه داد: شهدای عراقی در بسیاری از گلزارهای شهدای ایران حضور دارند. قم، اهواز، یزد، اصفهان، مشهد، تهران و ... از شهرهایی هستند که پیکر شهدای عراقی در آنها دفن شده اند اما این مساله در شهر قم بیشتر نمود دارد و شهدای زیادی در گلزار شهدای این شهر به خاک سپرده شده اند.

این در حالی است که تبلیغات بسیار شدیدی علیه سپاه بدر و نیروهای عراقی حاضر در میان رزمندگان ایرانی از سوی حزب بعث به راه افتاده بود. عبدالحمید عباسی از اعضای این سپاه می گوید: تبلیغات منفی علیه سپاه بدر در عراق زیاد بود و این بحث در مدرسه های ما هم مطرح می شد، به یاد دارم که در دوران نوجوانی ام معلم ما علیه سپاه بدر حرف می زد و می گفت: آنها حتی نمی دانند خواهر و مادر و ناموس و غیرت یعنی چه؟ .

وی ادامه می دهد: کم کم با برخوردهایی که مردم با نیروهای سپاه بدر پیدا کردند، دیدند که این حرف ها صحت ندارد. دیدگاه منفی علیه سپاه بدر در بیشتر مردم تا زمان سقوط صدام ادامه داشت و بعد از سقوط صدام ذهنیت 95 درصد از مردم به ویژه شیعیان عراق نسبت به سپاه بدر تغییر کرد و آنها طرفدار این سپاه شدند.

عباسی تأکید کرد که در طول این سال ها افرادی که در بدر دیدم مجاهدان فی سبیل الله هستند. یعنی حاضرند برای حفظ اسلام مقابل تمام دشمنان و کافران بایستند و حتی داخل آتش شوند.

غفلت جامعه نسبت به جانفشانی رزمندگان عراقی در جنگ تحمیلی این دلاوری ها در حالی رخ داده است که بسیاری از ما با این واقعیت آشنا نبوده و گمان می کنیم همه عراقی ها در زمان جنگ به مقابله با ایران پرداخته اند.

رضا قزوینی معاونت حقوقی و بین الملل بنیاد هابیلیان در این باره می گوید: با توجه به اینکه بخش عمده ای از رشادت های رزمندگان در دوران دفاع مقدس مربوط به سپاه بدر سابق و سازمان بدر کنونی عراق بوده است، نیاز است تا توجه ویژه ای به این رزمندگان در تاریخ شفاهی عملیات ها'>عملیات های متعدد صورت بگیرد.

وی می افزاید: سپاه بدر شهدای زیادی دارد که خیلی از آن ها در همین کشور مدفون هستند و حالا تبدیل به سندی شدند که نشان می دهد انقلاب اسلامی تنها متعلق به ایران نبوده و تمام طرفداران امام(ره) از ملت های مختلف در این میدان حضور داشته اند.